Tekst napisany z okazji retrospektywy Alaina Robbe-Grilleta na festiwalu Mbank Nowe Horyzonty.
Reżyser nie jest, mimo wybitnych osiągnięć, bezpiecznym wyborem na bohatera retrospektywy. Jego kino, chyba dziś bardziej niż kiedyś, budzi spore kontrowersje. Dlatego cieszy decyzja organizatorów Nowych Horyzontów – to twórczość domagająca się odczytania na nowo. Współcześnie głośno mówi się, jak wiele krzywd wyrządziły kolonializm i patriarchat, a takie ruchy jak #MeToo zobligowały publiczność do ponownej oceny uznanych dotychczas twórców i, niejednokrotnie, ich całkowitego odrzucenia. Kiedy dyskusja o cancel culture, poprawności politycznej, wolności sztuki albo konieczności nadania jej granic rozgrzewa wielu z nas do czerwoności, w salach wrocławskiego kina pokazywano filmy artysty, który już w latach aktywności był uznawany za pornografa wspierającego dominację białego mężczyzny nad resztą świata.
Śniło mi się, że spadam… Najdziwniejsze filmy oniryczne
Kino i sen łączy symbiotyczna relacja. Teoretycy filmu napisali już chyba wszystko o ciemnych salach, dziwnych projekcjach, obrazach malujących się za zamkniętymi oczami i spełnieniu niemożliwych na jawie fantazji. Ze snów czerpali zarówno mistrzowie – Luis Buñuel, Ingmar Bergman, David Lynch, jak i rutyniarze pracujący dla Fabryki Snów. Marzenia nocne i koszmary znajdziecie w tysiącach musicali, horrorów i filmów dziecięcych. My prezentujemy wyimki z onirycznego kina: sny erotyczne i słodkie; lękowe i kacowe.
Dzikie żądze. Lookbook seksownych strojów z motywami zwierzęcymi
Seksowne kociaki i króliczki, miękkie futerka, odważne wzory – motywy zwierzęce nie od dziś budzą erotyczne skojarzenia. Swego czasu będące wyróżnikiem stereotypowo dzikiej, animalistycznej kobiecości, dziś zyskują afirmatywny i zabawowy charakter. Zapraszamy na nasz kostiumowy przegląd ptaków i ssaków – od frywolnych dodatków po stroje wyjęte z wyobraźni surrealistów.
Sny o wolności. Kino Waleriana Borowczyka
W jednej ze scen Bestii (1975), w długim zbliżeniu, pokazany jest biały gorset, utopiony w leśnym strumyku. Część garderoby będzie później rodzinnym trofeum, ukrytym pod szkłem, przypominającym zwycięstwo szlachcianki nad mityczną bestią. Przywołany kadr wiele mówi o twórczości Waleriana Borowczyka. Pokazuje rewolucyjny wymiar jego kina, uwalniającego erotyzm z uwierającego gorsetu, przywiązanie autora do detalu i jego plastyczne zaplecze.
Tańcząca z bogami. Sylwetka Mai Deren (oparta na anagramowej kompozycji)
Artykuł o twórczości Mai Deren, prekursorki amerykańskiej awangardy filmowej, jest skomponowany na wzór eseju reżyserki pt. „An anagram of ideas on art, form and film”.
Osioł, mrówka, wściekły pies…, czyli buñuelowski karnawał zwierząt
W tekście gościnnym Marta Chrzczanowicz tworzy imponująco bogaty i precyzyjny katalog buñuelowskich zwierząt.
Do góry brzuchami. Światy Györgya Pálfiego
Twórczość Pálfiego charakteryzuje głęboki humanizm, przy jednoczesnym unikaniu górnolotnych tez. Zamiłowanie do plastycznej dziwności świata łączy się z docenieniem jego zwyczajności. Z kolei prostota wyrazu spotyka się w połowie drogi z wizualnym rozbuchaniem, które Węgier ogrywa perfekcyjnie, bez zachłyśnięcia się formą.